Het was al lang geleden, dat ik met de pont het IJ overstak. Toen was Sjaak er nog bij. Maar het blijft een prachtige overtocht.

Ik had bij Eye afgesproken met vriendin M uit Utrecht. Bij een cappuccino praatten we bij en toen liepen we de donkere tentoonstellingsruimte in, waar we ons onderdompelden in de wereld van Fiona Tan. Zij werd geboren op Sumatra, Indonesië en is in Melbourne opgegroeid. Zij studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie en aan de Rijksakademie van beeldende kunsten te Amsterdam. Tan woont en werkt in Amsterdam. Ze staat bekend om haar video- en filminstallaties, waarin ze herinneringen, geschiedenis, globalisatie en de rol van de afbeeldingen onderzoekt.

Het is moeilijk uit te leggen, waar je nou eigenlijk naar kijkt, maar het is een tentoonstelling, die je moet ondergaan. Zo keken we naar filmpjes met schaduwen.

Hier de uitleg.

Vanaf een hoog standpunt filmde ze auto’s in de nacht in file. Door ernaar te kijken, zoals je ook aan het strand naar de golven kijkt, of in een kampvuur staart, onderga je dezelfde rustgevende sensatie.

Ik genoot van de beelden op een onbewoond Zweedse eiland Gotland. De lang aangehouden shots van een sober landschap nodigen uit tot traag kijken. Je waande je zelf daar even.

Het onderzoeken wat foto/filmbeelden kunnen doen werd ook weer zichtbaar bij de lange film ‘Footsteps’. Tan heeft uit de tienduizenden films uit de collectie van Eye vooral honderdjarig oude beelden gekozen uit het begin van de filmgeschiedenis. Ze laten vooral Nederlandse taferelen zien, mensen aan het werk, vooral het vele handwerk, dat er vroeger te doen was, molens, klederdracht, kinderen op klompen enz. De montage maakt er een mooi stromend geheel van. Het vervreemdende is, dat de beelden vergezeld worden van een mannenstem, die brieven voorleest. Het blijkt Fiona Tan’s vader te zijn, die de brieven schreef vanuit Australië, hun woonplaats, naar zijn in Nederland studerende dochter. De vader kent wat Nederlandse woordjes en weet veel over Nederland. Dat komt doordat hij in Indonesië is opgegroeid en daar naar school ging. Hij is nooit in Nederland geweest. Hij schrijft over hun dagelijkse leven in Melbourne, maar ook over het actuele wereldgebeuren in de tachtiger jaren. Je krijgt een idee van zijn karakter en de band met zijn dochter. Het idee van Tan was om zo, haar vader een rol te geven in de film. Door de combinatie van film tekst en geluid vond Tan, dat het net was, alsof haar vader samen met haar het archiefmateriaal had uitgezocht.

Vanuit de donkere tentoonstellingsruimtes stonden we opeens weer in het licht van onze eigen dagelijkse realiteit.

Het was een bevreemdende en indrukwekkende tentoonstelling tegelijk.