Sinds een paar jaar is er een prachtig museum herrezen op de plek van het oude herdenkingsgebouw, het Nationaal Monument Kamp Amersfoort.

Hier heb je te maken met een bovengronds en ondergronds gedeelte. Vanuit de entreehal word je meteen weer naar buiten gestuurd. Daar zie je een maquette, zodat je overzicht krijgt van de situatie destijds in WOII.

Maar je staat ook op de appèlplaats. Indrukwekkend hebben ze daar in beeld gebracht hoe het moet zijn geweest. Imponerende laarzen van een beruchte kampcommandant staan voor een veld met voetstappen in die ruimte. Huiveringwekkend.

Nog indrukwekkender was de reconstructie van de zogenaamde rozentuin, waar gevangenen gruwelijk werden gemarteld. Vanwege de associatie van het alom vertegenwoordigde prikkeldraad met de doornen van een rozenstruik heeft men die naam bedacht.

Een gedenksteen, gemaakt door een voormalig gevangene.

Voorbij de klokkentoren, die opriep tot het appèl gingen we het museum binnen.

Daar werden we eerst geconfronteerd met het gereconstrueerde kantoor van de kampcommandant met gevonden muurschilderingen.

De typemachine had een SS knop. (5)

Vervolgens gingen we ondergronds. Daar werden via audiotour en prachtig vormgegeven presentatie van beelden en spullen vele verhalen verteld over de schrijnende gebeurtenissen. Opdat we het nooit vergeten! Kamp Amersfoort houdt de herinnering in stand van ca 47.000 gevangenen, die een mensonterend regime van honger, mishandeling, dwangarbeid en executies moesten doorstaan tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Er zaten dwangarbeiders voor de Arbeitseisatz, verzetstrijders, Joden, Communisten, gijzelaars, (vermeende) criminelen, Amerikaanse staatsburgers, Jehovah’s getuigen en Sovjet-krijgsgevangenen. Ongeveer driekwart van de gevangenen werd doorgetuurd naar de Duitse oorlogsindustrie, waarvan velen nooit zijn teruggekeerd.

Ook was er een speciale afdeling gewijd aan kampartsen. Onvoorstelbare ontluisterende verhalen over deze mensen met toch een eerbaar beroep. Hoe zij meegewerkt hebben met de vijand en tot ernstige mishandeling van de gevangenen in staat waren.

Met name Nico van Nieuwenhuizen licht ik er even uit. Hij stond bekend om zijn gruweldaden en kreeg na de oorlog een gevangenisstraf van 20 jaar.

De man van mijn nicht, Arjeh Kalmann, heeft samen met Adriaan van Es, 5 jaar gewerkt aan een boek over deze Amersfoortse Van Nieuwenhuizen getiteld  ‘Maar ik ben geen schooier‘. Zijn kleinzoon heeft alle beschikbare materiaal over zijn opa beschikbaar gesteld. Het boek ligt sinds kort in de boekhandel en ook in de museumwinkel van Kamp Amersfoort.

Gelukkig waren er genoeg artsen in Nederland, die in verzet kwamen en weigerden mee te werken met de Duitsers. Er was een geheim Medisch Verzet ontstaan.

Al deze verhalen maken indruk en zetten aan tot nadenken. In dit museum hebben groepen ook de mogelijkheid om les te krijgen over de vraag is iets goed of fout. Men probeert dus een koppeling te maken naar het heden: hoe zou jij gehandeld hebben in oorlogstijd?

Vragen als: Opstaan en de waarheid vertellen, durf jij dat?  Durf jij voor anderen op te komen?

Een museum, dat iedereen gezien moet hebben!